چرا مراقب فشار خون باشیم؟
سالم باشید با دکتر نصیریان
ویدیوی این برنامه در پایین همین صفحه
خوش آمدید خانم دکتر سؤال اول این است که فشار خون چیست؟
دکتر نصیریان: سرخرگ ها خون را از قلب به تمام نقاط بدن می رسانند، برای جریان یافتن خون در رگها ماهیچه های قلب با انقباض فشار لازم برای حرکت خون در شریان ها را به وجود می آورند. فشار خون در دو شکل ماکسیمم (بالا) و مینیمم (پایین) وجود دارد که در علم پزشکی به ترتیب فشار سیستولیک و فشار دیاستولیک نامیده می شوند.
فشار سیستولیک یا ماکسیمم فشاری است که در هنگام انقباض قلب به وجود می آید و موجب می شود تا خون در سراسر بدن پمپ شود و فشار دیاستولیک یا مینیمم در هنگام استراحت قلب بوجود می آید یعنی درست زمانی که قلب منبسط می شود، این جریان فشار در انقباض و انبساط قلب موجب ایجاد حرکت خون در شریانها می شود.
فشارخون طبیعی و غیر طبیعی داریم، فشار خون نرمال یا طبیعی در چه حدیست؟
دکتر نصیریان: سؤال خیلی خوبی پرسیدید، برای به دست آوردن فشار خون نرمال و طبیعی در افراد باید اندازه گیری فشار خون را در زمان استراحت و در حالت نشسته و بدون استرس و عدم انجام کاری انجام داد و اندازه فشار خون طبیعی در افراد سالم و کسانی که دچار عارضه های مختلف (مثل دیابت) هستند متفاوت است اندازه فشار خون طبیعی در شرایطی که ذکر شد برای افراد سالم باید کمتر از 140 به 90 باشد و در افرادی که دیابت دارند حتی پایین تراز آن یعنی کمتر از 120 به 80 یا 115 به 80 و در این حدود باید باشد.
ولی اگر افراد در هنگام کار یا ورزش یا شرایط استرس آور باشند اندازه فشارخون طبیعی بالاتر خواهد بود یعنی 170-180 یا حتی بالاتر نیز می تواند باشد ولی همانطور که گفتم این اندازه فشارخون در زمان کار یا استرس و در شرایطی غیر از شرایط استراحت طبیعی است. مثلا فشار خون در هنگام عصبانیت یا دعوا بالا می رود، مهم این است که وقتی فرد به شرایط عادی و آرامش رسید فشار خون او به پایینتر از 140 به 90 برسد.
البته باید ذکر کنم که اندازه فشار بر حسب میلی متر جیوه سنجیده می شود. در ایران این اندازه بر حسب سانتی متر جیوه مصطلح است که شیوه یی قدیمی ست، در علم پزشکی و در اروپا این اندازه با مقیاس میلیمتر ذکر می شود یعنی در ایران می گویند 14 به 9 یا 12 به 8 که در اینجا 10 برابر آن را می گویند که می شود 140 به 90 یا 120 به 80.
درسته، اوایل این موضوع خیلی برای من جالب بود و فکر میکردم ایرادی وجود دارد!
دکتر نصیریان: نه هیچ ایرادی نیست! فقط تفاوت در مقیاسی ست که در ایران استفاده می شود یعنی سانتی متر جیوه و مقیاسی که در اینجا استفاده می شود یعنی میلی متر جیوه، که البته من فکر می کنم اگر با پزشکان در ایران صحبت کنید برای فشار خون همان مقیاس میلی متر جیوه را استفاده می کنند و مقیاس سانتی متر جیوه بین عامه مردم ماندگار شده است.
بله درسته! برای من سؤالی پیش آمد شما فرمودید که در هنگام خشم و عصبانیت و استرس فشار خون بالا می رود آیا این افزایش فشار که همانطور که فرمودید لحظه یی هم هست و مدتی کوتاه دارد می تواند خطرناک باشد؟
دکتر نصیریان: مسلما میتواند خطرناک باشد ولی بستگی زیادی به فرد دارد اگر فرد مورد نظر از سلامت کامل برخوردار نباشد یعنی مشکلات قلبی داشته باشد و یا دیابت داشته باشد احتمال خطر به مراتب افزایش می یابد ولی اگر فرد سالم باشد، جوان باشد افزایش ناگهانی فشار خون ریسک خطر پایینتری دارد.
ولی اگر فرد هر گونه عارضه ای داشته باشد ریسک خطر افزایش می یابد.به همین علت است که ما (پزشکان) می گوییم باید از شرایط استرس آور دوری کرد و یا تا آنجایی که امکان دارد از انجام کارهایی که فشار خون را خیلی بالا می برند پرهیز کرد. که البته این میان ورزش مستثنی است. مثلا وقتی که نزد پزشک تست ورزش انجام می دهیم اندازه فشار خون تا 180 یا 200 هم بالا می رود ولی همان فرد اگر در شرایط طبیعی قرار بگیرد بعد از چند دقیقه استراحت به اندازه فشار خون نرمال می رسد.
و این مثبت است؟
دکتر نصیریان: بله این مثبت است و به این معنی ست که سیستم فشار خون و عروق در فرد مذکور به درستی کار می کنند. اما در صورتیکه اندازه فشار خون فرد در شرایط طبیعی و استراحت 180 به 100 یا 200 به 120 باشد نشانگر این امر است که در سیستم فشار خون و عروق اختلالی وجود دارد و درست کار نمی کند که این عدم عملکرد صحیح سیستم فشار خون موجب بُروز اشکالات زیادی در کل سیستم بدن شخص می شود.
سؤال دیگری که پیش می آید این است که آیا این خود یک بیماری ست یا نشانه یی ست از وجود بیماری های دیگری؟
دکتر نصیریان: ببینید علت اصلی بوجود آمدن فشار خون هنوز مشخص نیست ولی چیزهایی هست که درباره آن می دانیم.همانطور که گفتم فشار خون در اثر منقبض شدن ماهیچه های قلب به وجود می آید ودرعین حال اندازه آن به عروق همبستگی دارد، اگر با این فشاری که قلب ایجاد می کند خون وارد عروقی شود که سالمند و درست مرتجع و منبسط می شوند ومسدودیت ندارند یا اینکه تنگ نیستند و یا اینکه آهکی نشدند این فشار را به راحتی تحمل می کنند و فشار بالا نمی رود. ولی وقتی رگ تنگ شده باشد و یا درست منبسط نشود فشار بالاتر می رود.
پس یکی از دلایل بالا رفتن فشارخون به اختلال در عملکرد عروق مرتبط است که دلایل زیادی می تواند داشته باشد.
نوع دیگری فشار خون وجود دارد که آن را به نام فشارخون نوع دوم می شناسیم.این نوع افزایش فشار خون در اثر اختلالات کلیه یا عروق کلیوی و یا مشکل در عملکرد هورمونی بدن به وجود می آید.
بنابراین می توان اینگونه گفت که علل افزایش فشار خون به دو دسته تقسیم می شود:
- فشار خون نوع اول، که دلیل خاصی برای آن متصور نیستیم جزاینکه تا حدی متأثر از اختلال در عملکرد عروق خونی ست.
- فشار خون نوع دوم، که نشان از وجود نوعی بیماری در بدن دارد که در واقع آن بیماری ست که موجب بالا رفتن فشار خون می شود.
یعنی اگر کسی فشار خون منظمی نداشته باشد باید آزمایشات مختلفی را انجام دهد تا به علت آن پی ببرد؟
دکتر نصیریان: درسته، شما وقتی فشار خون بالایی دارید نزد پزشک می روید و پزشک با انجام آزمایشات اولیه برای شما دارو تجویز می کند اگر فشار خون شما با مصرف داروها به حالت طبیعی برسد داروها مؤثر بوده و چه بهتر، ولی در غیر این صورت یعنی با مصرف دارو فشار خون شما تنظیم نشود پزشک باید آزمایشات بیشتری انجام دهد، باید وضع کلیه شما را بررسی کند و عروق کلیوی را مورد آزمایش قرار دهد زیرا ما می دانیم که اگر سرخرگهای کلیوی دچار تنگی یا اختلال در عملکرد باشند موجب افزایش فشار خون می شوند.
یا بیماری های کلیوی که یکی از آنها کوچک شدن کلیه و جمع شدن آن می باشد که باعث می شود کلیه درست کار نکند و این امر موجب بالا رفتن فشار خون می شود که گاهی میزان افزایش فشار بسیار قابل توجه است.
از دیگر بیماری هایی که موجب بالا رفتن فشار خون می شود، بیماریهایی ست که غدد فوق کلیوی را دچار اختلال می کنند یعنی در مقدار ترشح هورمونهایی که در غدد فوق کلیوی هستند اختلال ایجاد می کنند مثلا تشکیل نوعی غده که باعث افزایش ترشحات هورمونی می شود و به سبب آن فشار خون هم بالا می رود.
مسلما پزشک برای تشخیص این بیماریها نیاز به انجام معاینات خاصی دارد مانند، توموگرافی کامپیوتری، ام آر آی سی تی اسکن، ولی این نوع آزمایشات و معاینه های تخصصی برای هر کسی که فشار خون بالایی دارد نیاز نیست،همان طور که گفتم در مرحله اول با آزمایشات اولیه و بررسی تأثیرات این افزایش فشار خون پزشک با تجویز دارو سعی در بهبود وضعیت بیمار می کند و در صورت عدم دریافت نتیجه مطلوب از آزمایش های تخصصی برای تشخیص دقیق تر استفاده می کند.
آیا این بیماری (افزایش فشار خون) در محدوده سنی خاصی بروز پیدا می کند یا مانند بعضی بیماریهای دیگر افراد در سنین جوانی نیز می توانند به آن مبتلا باشند؟
دکتر نصیریان: به طور معمول و در شرایط عادی آقایان از حدود 40 سالگی و خانوم ها 10-15 سال دیرتر دچار عارضه افزایش فشار خون می شوند، تأخیر این عارضه در خانومها به علت ترشح برخی هورمونهای زنانه تا حدود 50-55 سالگیست.
ولی عامل ژنتیک هم می تواند در ایجاد این عارضه مؤثر باشد یعنی ممکن است فردی حتی در 21-22 سالگی یا جوان تر فشار خون بسیار بالایی داشته باشد.به همین علت افرادی که در خانواده شان کسانی را دارند که دچار مشکل افزایش فشار خون هستند و یا سکته مغزی کرده اند یا خونریزی مغزی داشته اند باید توجه بیشتری داشته باشند.و مرتب اندازه فشار خون خود را اندازه گیری کنند نه به صورت روزانه ولی در دوره های کوتاه مدت به صورت منظم و در حالت استراحت، منظور من از حالت استراحت این است که حداقل پانزده دقیقه بنشینند تا آرام شوند و تنفسشان منظم شود و بعد از آن فشار خون خود را اندازه بگیرند؛ زیرا متأسفانه نشانه های بیماری افزایش فشار خون مشخص نیست و این علايم در همه یکسان بروز نمی کند.
مثلا بعضی از افراد هستند که به دلایل دیگری به پزشک مراجعه می کنند و در معاینات اولیه پزشک متوجه می شود فشار خون فرد عدد 200 را نشان می دهد و این در حالی ست که بیمار هیچ گونه علامتی مبنی بر داشتن فشار خون بالا ندارد و کاملا سرحال است و امکان این اتفاق را غیر ممکن می داند!
در عین حال افرادی نیز هستند که افزایش فشار خون در آنها علايمی به همراه دارد این علايم عبارت است از:
سردرد، سرگیجه، گنگی سر، تاری دید، خونریزی بینی و…
بسیاری از افراد هستند که مدام دچار خونریزی بینی می شوند ولی دلیل آن را نمی دانند.ولی به طور کل تشخیص و درمان بیماری در افرادی که نشانه های بیماری در آنها بروز پیدا می کند بسیار راحت تر است زیرا با نشانه های بیماری به پزشک مراجعه می کنند و پزشک به سرعت متوجه بالا بودن فشار خون آنها می شود.
ولی افرادی که این نشانه ها را ندارند و بدن خود را با فشار خون بالا مطابقت داده و آن را پذیرفته دلیلی برای مراجعه به پزشک نمی یابند واگر اتفاقی پزشک متوجه این عارضه شود معمولا
نمی پذیرند!
ولی در واقع آنها نیز در معرض خطر قرار دارند، این طور نیست؟
دکتر نصیریان: بله همه آنها درمعرض خطر قرار دارند زیرا بالا بودن فشار خون به صورت مزمن باعث سکته مغزی، سکته قلبی، خونریزی های مغزی، خرابی تمامی عروق بدن به خصوص عروق چشمی و ایجاد مشکلات بینایی می شود؛ به طور کلی بالا بودن فشار خون شرایط بدن را به گونه یی آسیب پذیر تر می کند و مرگ افراد را تسریع می کند و احتمال فلج کامل را در سکته های مغزی بالا میبرد زیرا این افراد نسبت به بالا بودن فشار خون خود بی توجه بوده اند.
ولی در واقع می توان از بروز چنین اتفاقاتی پیشگیری کرد و عوارض بالا بودن فشار خون را محدود کرد؟
دکتر نصیریان: مسلما همین طور است.مهم این است که شما با پیگیری منظم شرایط بدنی خود می توانید از بروز بسیاری از بیماریها وعوارض جبران ناپذیر آنها پیشگیری کنید.
اینجا در اتریش سیستم چکاپ سالیانه وجود دارد و حتی بیمه هزینه آن را متقبل می شود. من به تمام هموطنان ایرانی توصیه می کنم که حداقل سالی یک بار این چکاپ و معاینات کلی را انجام دهند که در آن اندازه ی فشار خون میزان تری گلیسیرید، کلسترول و قند خون اندازه گیری می شود، ما نمی توانیم تمام مشکلات احتمالی یک فرد را از چکاپ کلی تشخیص دهیم ولی عوارضی که شایع تر هستند و بسیار مهمند، چرا که خود می توانند علل ایجاد بسیاری بیماریهای دیگر باشند را زودتر پیدا کنیم و از بروز خطرات احتمالی پیشگیری کنیم.
مثل اگر فشار خون فردا بالا باشد پزشک از او می خواهد تا در مدت زمان معینی فرد خود به بررسی اندازه فشار خون خود بپردازده و دوباره مراجعه کند زیرا ممکن است به سبب عوامل محیطی مختلف مثل ترس، استرس وغیره فشار خون بالا رفته باشد. اصلا نوعی افزایش فشار خون هست که به وایس کیتل معروف است و بدین گونه است که فرد به محض دیدن روپوش سفید پزشک دچار افزایش فشار خون می شود.
بنابراین هر گونه استرس و نگرانی می تواند مؤثر باشد؟
دکتر نصیریان: بله کاملا درست است و اصولا غیر از عوامل مؤثر دیگر استرس یک عامل بسیار تعیین کننده در بالا رفتن فشار خون است.
خانم دکتر چه عواملی زمینه ساز اصلی در تغییرات فشار خون هستند؟
دکتر نصیریان: خانم عمادی عزیز باز هم مثل همیشه رسیدیم به موضوعی که همیشه در موردش صحبت می کنیم!
یعنی خورد و خوراک؟
دکتر نصیریان: بله از مهمترین عواملی که بسیار در این تغییرات مؤثرند، میتوان این موارد را نام برد:
پرخوری ، اضافه وزن، عدم تحرک کافی، مصرف دخانیات، نوشیدنی های الکلی، اضطراب…
یعنی بیشتر چیزیهایی که ممکن است مردم به واسطه آن شاد شوند؟
دکتر نصیریان: بله ولی توجه کنید که این موارد مولد شادی کوتاه مدت هستند ودر عوض آسیب زیادی در پی دارند!
عدم رعایت این موارد موجب افزایش قند خون و چربی خون می شود که در پی آن زمینه برای
تغییرات در فشار خون مساعد می گردد.
آیا ورزش و تحرک تأثیر زیادی در تنظیم فشار خون دارد؟
دکتر نصیریان: بله 100درصد، عدم تحرک باعث می شود سوخت و ساز بدن کم شود به همین علت به کسانی که فشار خون بالا دارند شدیدا توصیه می شود که ورزش کردن را شروع کنند و توجه داشته باشند که اصلا لازم نیست در شروع روزی یک ساعت فعالیت کنند زیرا بدنی که مدتها بدون تحرک بوده نیاز دارد تا به تدریج و آرام آرام خود را با شرایط جدید وفق دهد.بنابراین می توان از روزی 10 دقیقه شروع کرد و به آرامی این زمان را افزایش دهند.
با تشکر فراوان از شما و سپاس از وقتی که در اختیار ما گذاشتید اگر موافقید برنامه را در زمان دیگر ادامه دهیم.
دکتر نصیریان: من هم خیلی ممنون و متشکرم از شما، خدا نگهدار!
دکتر مینو نصیریان
وبسایت: drnasirian.at
چرا مراقب فشار خون باشیم؟
Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren
