تخت سلیمان، تخت جمشید ساسانیان
تکاب، در استان آذربایجان غربی واقع شده، اما در شمال با چاراویماق در استان آذربایجان شرقی، در شرق و جنوب با بیجار و دیواندره و سقز در استان کردستان و در شرق با ماناشان زنجان همسایه است. مهمترین اثر تاریخی این شهرستان، تخت سلیمان است که در میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.
تکاب یا تیکان تپه، شهری تاریخی و پر از دینی های طبیعی و تاریخی با موقعیت جغرافیایی جالب و منحصر بفرد است. این شهر در استان آذربایجان غربی واقع شده، اما در شمال با چاراویماق در استان آذربایجان شرقی، در شرق و جنوب با بیجار و دیواندره و سقز در استان کردستان و در شرق با ماناشان زنجان همسایه است.مهم ترین اثر تاریخی این شهرستان، تخت سلیمان است که در میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است. مردم تکاب، شیعه و سنی شافعی هستند و به زبان ترکی و کردی صحبت می کنند.
تکاب در زبان محلی به معنی محل گذر آب است و به دره تنگی اشاره می کند که رود از آن می گذرد. تیکان تپه هم که از دیگر نام های قدیمی این شهرستان است به معنی تپه ای است که از خار و خاشاک پوشیده شده باشد. تکاب فعلی در جایی واقع است که در روزگاران بسیار قدیم شهر باستانی زاموآ واقع بوده است. لولوبیها و گوتیها در این منطقه زندگی می کردند که از مهمترین مراکز تجاری دولت ماد به شمار می رفته و بهمین جهت مدت ها مورد تهاجم اقوام آشوری و اورارتو قرار می گرفته است. تکاب در دوره هخامنشی و اشکانی، همچنان بعنوان یک مرکز تمدنی و تجاری مورد توجه بوده است. یکی از دلایل عمده شهرت تکاب از گذشته های دور، معادن غنی طلا در این منطقه است. معدن زره شوان اولین و معدن آقدره دومین معدن طلای کشور در این شهرستان واقع شده است.
تخت سلیمان:
مجموعه ای تاریخی شامل دریاچه ای طبیعی و آتشکده آذرگشسب در پهنه دره وسیع و سرسبز ساروق در شمال تکاب و جنوب دریاچه ارومیه واقع شده است. این بنا که معبدی برای ستایش آناهیتا بوده، ساختمانی چارطاقی است که شامل تالار و کاخ پادشاهی نیز هست.
ساختمان که بر روی یک سکوی آهکی طبیعی ساخته شده و امروز تخت سلیمان خوانده می شود، در گذشته به آتشکده آذرگشسب معروف بوده و دوران طلایی آن مربوط به دوره ساسانی بوده و نزد آنها دارای قدر و ارزشی مشابه تخت جمشید برای هخامنشیان بوده است.
آتشکده آذر گشسب بزرگترین آتشکده ایران است که به دستور انوشیروان ساسانی ساخته شد و اکنون چهارمین اثر ایرانی ثبت شده در فهرت میراث جهانی یونسکو است. اتفاقات فراوانی از جمله شکست امپراطوری ساسانی ازروم، ورود اسلام به ایران و دوری آن از مراکز ارتباطی این مجموعه را به فراموشی کشاند تا اینکه در زمان ایلخانان آن را بار دیگر گرامی داشتند و بار دیگر تبدیل به یک منطقه پر رونق شد.
بر بالای تپه تخت سلیمان، دریاچه ای به عمق110متر قرار دارد ، این دریاچه که به دریاچه خسرو معروف است، بصورت چشمه ای جوشان از دل زمین بیرون می زند و به دلیل آهکی بودن موجود زنده ای در آن زندگی نمی کند. این دریاچه آبی رنگ در میان قلعه و کوه های مدور منظره ای زیبا و جالب به محوطه داده است.
علت اینکه نام این مجموعه را تخت سلیمان گذاشته اند آن است که مردم محلی از قدیم چنین شکوهی را تنها می توانستند برای حضرت سلیمان متصور شوند، از این رو آن را تکیه گاه سلیمان دانسته اند.
زندان سلیمان:
کوهی مخروطی شکل در سه کیلومتری غرب تخت سلیمان قرار دارد. بر قله این کوه گودالی عمیق به عمق 80 متر با قطر دهانه 65 متر وجود دارد. در سده های 6 تا 7 ق.م این محل یک پرستشگاه بوده و چشمه های آبگرم اطراف آن نیز برای مصارف درمانی مورد استفاده قرار می گرفته اند.
در زمان ساسانیان این محل محلی برای اهدای قربانی بوده و به احتمال بسیار زیاد در مخروط قله کوه درآن زمان دریاچه ای شکل می گرفته است. این کوه دارای عظمتی آمیخته به وهم است و طبیعتا در زمان قدیم دیدن کوهی با این شکل و با دریاچه ای بر فراز ان حالتی عجیب و حتی روحانی در افراد ایجاد می کرده است.
باوری افسانه گون در میان مردم ناحیه وجود دارد مبنی بر این که این کوه در حقیقت زندان دیوهایی است که از حضرت سلیمان سرپیچی کرده اند. نام منطقه می تواند گواه دیرپا بودن این باور باشد.
دژ ساری قوریخان:
این بنا نیز متعلق به دوران پیش از تاریخ است و از هزاره اول پیش از میلاد مرکز تمدن انسانی بوده است. از دوره ماد تا پایان دوره ساسانی اقوام متعددی در آن سکونت داشته اند. این بنا به صورت کوهی از سنگ در حاشیه شرقی رود ساروق قرار داشته و از آنجا که دسترسی به آن دشوار است برای قرن ها بعنوام محلی امن برای سکونت اقوام مختلف به شمار می رفته است.
چمن متحرک بدرلو یا چمن گلی:
این پدیده که یکی از مناطق جالب و دیدنی تکاب به شمار می رود تکه زمینی پوشیده ازنی هایی است که ریشه های شان به هم پیچیده شده و بدون تماس با زمین در اعماق آب پیش رفته اند و بر اثر وزش باد حرکت می کنند. چمن گلی در کیلومتر 17 شمال شرقی شهرستان تکاب و در 3 کیلومتری شرق روستای بدرلو از دهستان افشار بخش مرکزی واقع شده است.
کلیسای چارطاق تکاب:
در شمال غربی و کیلومتر 36 شهرستان تکاب در روستای چهار بقایای یک بنای چارطاقی وجود دارد که مردم محلی آن را کلیسا می نامند. اما به نظرباستان شناسان از آنجا که این ساختمان بنایی ساسانی است، احتمال آتشکده بودن آن بیشتر است.
کوه بلقیس:
با توجه به شکل، اندازه و و مصالح بکار رفته در بنا احتمال ساسانی بودن آن زیاد می شود. این کوه در 8 کیلومتری شمال شرقی تخت سلیمان واقع شده و 2 قله بالای 3000 متری دارد. بر روی ضلع جنوبی کوه قلعه ای گرد و سنگی قرار گرفته که احتمالا برج دیده بانی بوده است.یکی از دیدنی های این محل دریاچه ای است که در مواقع بارندگی در فضای میان دو قله بوجود می آید.
مسجد جامع تکاب:
در خیابان امام خمینی تکاب، مسجدی متعلق به اواخر دوره قاجار وجود دارد که با دالانی با پوشش گهواره ای به صحن می رسد.
سد قجور/ کجور:
در 5 کیلومتری شرق تکاب، سد قجور، یکی از آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی قرار دارد. این سد در سال 1328 توسط مرحوم خلیل علی افشار احداث شده است. بدنه سد از سنگ های صیقلی ساخته شده و 18 متر ارتفاع دارد.
یخچال الغ بیگ:
در 5 کیلومتری شمال شرقی تکاب در روستای اوغول بیگ این یخچال برای ذخیره یخ مورد نیاز وجود داشته است.
در قسمت غربی یخچال، سازه ای چارگوش و مسقف قرار دارد که با 17 پله به کف یخچال می رسد.
یخچال دارای گنبدی است که منفذی نیم متری بعنوان نورگیر بر روی آن تعبیه شده است.
آبهای گرم احمد آباد:
در دو کیلومتری شمال غربی روستای احمد علیا حفره‌های آبگرم احمد آباد قرار دارد، که از قدیم مردم برای درمان به آن مراجعه می کردند.
درمیان حفره های آبگرم، حفره هآی آب سرد که آنها هم خاصیت درمانی دارند وجود دارد.
این آبها دارای املاحی هستند که در مسیر جریان شان رنگ قرمر، زرد، نارنجی و سفید به جا می گذارند.
نقل از میراث فرهنگی
