پیشگام لبخند: بدرالزمان (بدری) تیمورتاش، نخستین زن دندانپزشک ایران
بدرالزمان (بدری) تیمورتاش، نخستین زن دندانپزشک ایران
- نام کامل: بدرالزمان تیمورتاش (معروف به بدری تیمورتاش)
- جایگاه تاریخی: نخستین زن دندانپزشک ایران
- دوره فعالیت: پهلوی اول و پهلوی دوم
- خانواده: از خاندان تیمورتاش (پدرش عبدالحسین تیمورتاش، وزیر دربار در دوران رضاشاه)
زندگی و تحصیلات: بدری تیمورتاش در خانوادهای سرشناس و اثرگذار در تاریخ سیاسی ایران زاده شد. فضای نخبگانی و دسترسی به آموزش نوین در این خانواده، زمینهساز مسیر متفاوتی برای او شد. در دورهای که حضور زنان در آموزش عالی بسیار محدود بود، او توانست وارد رشته دندانپزشکی شود. منابع تاریخی متعددی به عنوان «نخستین زن دندانپزشک ایران» از او یاد کردهاند؛ این عنوان نشان میدهد که او از نخستین نسل زنان تحصیلکرده در علوم پزشکی و سلامت دهان در کشور بود. درباره جزئیات تحصیل او (اینکه در ایران یا خارج از کشور) گزارشهای یکدست وجود ندارد؛ برخی منابع به ادامه تحصیل در خارج اشاره کردهاند، اما اسناد دقیق دانشگاهی کمتر در دسترس عموم است.
فعالیت حرفهای:
- آغاز به کار در دهههای میانی قرن بیستم، زمانی که زیرساختهای دندانپزشکی در ایران در حال شکلگیری بود.
- ارائه خدمات درمانی و ترمیمی به بیماران در تهران و همکاری با مراکز درمانی نوپا.
- نقش الگویی برای زنان جوان علاقهمند به علوم پزشکی؛ شکستن هنجارهای اجتماعی آن زمان و نشان دادن امکان حضور زنان در حوزههای تخصصی سلامت.
اهمیت و میراث:
- بدری تیمورتاش پیشگام ورود زنان به دندانپزشکی در ایران بود؛ اقدامی که راه را برای نسلهای بعدی باز کرد.
- حضور او در حرفهای تخصصی، همزمان با محدودیتهای فرهنگی و حقوقی برای زنان، اهمیت نمادین داشت و به تغییر نگرشها درباره توانمندیهای زنان کمک کرد.
- عنوان «نخستین زن دندانپزشک ایران» در تاریخ شفاهی و برخی منابع مکتوب تکرار شده و جایگاه او را در تاریخ پزشکی ایران تثبیت کرده است.
چالشها:
- فعالیت در دورهای که دسترسی زنان به آموزش عالی و فرصتهای شغلی محدود بود.
- فشارهای اجتماعی ناشی از کلیشههای جنسیتی و فضای مردسالارانه حرفههای پزشکی.
- کمبود زیرساختهای تخصصی دندانپزشکی در آغاز کار این رشته در ایران.
پیوند با تاریخ سیاسی:
- خانواده تیمورتاش نقشی مهم در سیاست عصر رضاشاه داشت. این پیشینه سیاسی، هم امکان دسترسی به آموزش و شبکههای حرفهای را برای بدری فراهم کرد و هم میتوانست حساسیتها و چالشهایی به همراه داشته باشد.
- پس از تحولات سیاسی مربوط به خانواده، بدری مسیر حرفهای مستقل در حوزه سلامت دهان را ادامه داد.
نیاز به پژوهش بیشتر:
- تاریخ دقیق تولد و وفات او، نام مؤسسه آموزشی و جزئیات مدرک دندانپزشکی، و فهرست فعالیتهای حرفهای، هنوز در منابع عمومی بهطور جامع ثبت نشده است.
- برای پژوهش دقیقتر، بررسی آرشیوهای دانشگاهی، اسناد مطبوعاتی دهههای ۱۳۲۰–۱۳۴۰، و خاطرات همدورههای دندانپزشکی میتواند اطلاعات روشنتری فراهم کند.
جمعبندی: بدری تیمورتاش با شکستن مرزهای جنسیتی در حوزهای تخصصی، به عنوان نخستین زن دندانپزشک ایران جایگاهی پیشگامانه در تاریخ پزشکی کشور دارد. میراث او بیش از یک عنوان است: الگویی برای مشارکت زنان در حوزه سلامت، گسترش آموزش تخصصی، و تغییر نگرش اجتماعی نسبت به تواناییهای زنان در رشتههای علمی و پزشکی.
بدرالزمان (بدری) تیمورتاش، نخستین زن دندانپزشک ایران
