شیر مک سفالی یا پستانک چند هزار ساله
هنر سفالگری در ایران
در نگاه به تاریخ هنر سفالگری در ایران، به وضوح می توان دید که شیر به عنوان نماد قدرت و شجاعت، یکی از مهمترین و جذابترین نمادهای هنری در کار گرفته شده است.
با برخورداری از مواد اولیه مناسب و با استفاده از تخصص دستاندرکاران ماهر، کاربرد شیر در زمینه های مختلف هنر و فرهنگ، از جمله هنر سفالگری، به عنوان یکی از نمادهای دلنشین و زیبا، همچنان پابرجاست.در بیش از سه هزار سال پیش، جوامع باستانی برای مصارف مختلف، آلات و ابزار لازم را تولید می کردند.
شیر مک سفالی یا همان پستانک
یکی از این آلات، شیر مک سفالی یا همان پستانک بود که توسط باستان شناسان از گورهای کودکان خردسال در حوزه تهران- کاشان به دست آمده است.
سفالینه های شیر مک تقریباً در بیشتر میادین باستانی پدیده سفال خاکستری رنگ که در دوره ششم سیلک همراه با آن کشف شده اند. باستان شناسان غربی نیز تشخیص و کاربرد آنها چیزی نگفتهاند. به گفته اساتید باستان شناس، کوزههای مخصوص شیر مک تنها از قبور زنانی که با بچههای خود مدفون شده بودند یا قبور کودکان به دست میآیند.
شیر مک سفالینههایی با شکل جالب و غالباً ظریف هستند که بدنههای کروی و دستههایی جداگانه با دسته و لوله توامان دارند. لولهها که میان تهیاند تا ته ظرف ممتد و کشیده شدهاند و ابتدای لوله مانند پستان در دهان کودک قرار میگرفته است.
با توجه به اینکه اسکلت کودکان قدرت مقاومت و فشار خاک را طی سه هزار سال نیاورده و از هم گسیخته شده بودند، هدایای این نوع قبور بیشتر همین شیرمک ها یا سفالینههای لوله دار بود که بسان شیشه پستانکهای امروزی از آنها استفاده میشده و ظروف مخصوص شیر کودکان بوده است.
در کل، شیر مک سفالی پیدا شده از گورهای کودکان خردسال در بیش از سه هزار سال پیش، یک تجربه چند هزار ساله است که نشان می دهد که جوامع باستانی همچنان به دنبال شیوه های نوین برای تامین نیازهای زندگی بودند
شیر مک سفالینههایی با شکل جالب و غالباً ظریف هستند که بدنههای کروی و دستههایی جداگانه با دسته و لوله توامان دارند.
لولهها که میان تهیاند تا ته ظرف ممتد و کشیده شدهاند و ابتدای لوله در دهان کودک قرار میگرفته است.
این گونه سفال را تا کشف آنها در قیطریه نمیشناختند و تنها آنها را کوزههای لوله دار اطلاق میکردند.
در گورستان قیطریه با کثرت قبور و وجوه مختلف کشف شده که این کوزههای مخصوص تنها از قبور زنانی که با بچههای خود مدفون شده بودند یا قبور کودکان به دست میآیند. معمولاً اسکلت کودکان قدرت مقاومت و فشار خاک را طی سه هزار سال نیاورده و از هم گسیخته شده بودند. هدایای این نوع قبور بیشتر همین شیرمک ها یا سفالینههای لوله دار بود که بسان شیشه پستانکهای امروزی از آنها استفاده میشده و ظروف مخصوص شیر کودکان بوده است.
شیر مک ها تقریباً در بیشتر میادین باستانی پدیده سفال خاکستری رنگ حوزه تهران- کاشان از گور کودکان به دست آمده است. در دوره ششم سیلک همراه سفال خاکستری رنگ، شیرمک های رنگین نیز که مربوط به تازه واردان بوده است یافت شده است.
نقش شیر به عنوان نمادی از قدرت و توانایی
نقش شیر به عنوان نمادی از قدرت و توانایی، در فرهنگ های مختلف دیده شده است. در تمدن مصر، شیر نماد خدای خورشید و آتش بود و با مفهوم قدرت همراه بود. در ایران پیش از تاریخ، شیر برای نمایش قدرت و شجاعت در هنر سفالگری نیز استفاده می شد.
سفالگری یکی از اولین و مهمترین اختراعهای ساخته شده توسط انسان است و از مهمترین مظاهر هنری است. ساخت سفال در ایران دارای سابقهای طولانی و درخشان است و به دلیل موقعیت جغرافیایی، در هر بخشی از کشور، در زمانهای مختلف، درگیر ساخت سفال بوده است.
در تاریخ ایران، انواع مختلف سفال به کار گرفته می شدند، که برخی از آن ها تزئینات خاصی داشتند. در این حین، شیر به عنوان یکی از مهمترین نمادها در هنر سفالگری به کار گرفته شده است.
تحقیقات باستانشناسی نشان داده است که در ایران، برخی مناطق بیشترین تولید سفال را داشتند. بخش نخست شامل غرب کوههای البرز و نواحی شمالی آن بود، در حالیکه بخش دوم شامل نواحی جنوب که استانهای فارس و کرمان را در بر میگیرد، نقش مهمی در ساخت سفال ایفا می کردند.
در نگاه به تاریخ هنر سفالگری در ایران، به وضوح می توان دید که شیر به عنوان نماد قدرت و شجاعت، یکی از مهمترین و جذابترین نمادهای هنری در کار گرفته شده است. با برخورداری از مواد اولیه مناسب و با استفاده از تخصص دستاندرکاران ماهر، کاربرد شیر در زمینه های مختلف هنر و فرهنگ، از جمله هنر سفالگری، به عنوان یکی از نمادهای دلنشین و زیبا، همچنان پابرجاست.
شیر مک سفالی یا پستانک چند هزار ساله
