برای شنیدن برنامه بر روی دگمه زیر کلیک کنید.
گلواژه در فرايند كنش و واكنش بخش 1 یولی 2023
گلواژه هادر فرايند كنش و واكنش با استاد جواد پارسای
*واژه نامه های فارسی، ضرب المثل را چنين تعريف كرده اند:
- داستان، مثل، زبانزد. ( واژه ياب، ابوالقاسم پرتو)
- مثل آوردن در ميان كلام، مثل زدن. (فرهنگ بزرگ سخن، دكتر حسن انوری)
- لطيفه، نكته، مضمون يا پندی كه در ميان مردم رايج است. (فرهنگ معاصر، صدری افشار)
- اگربه اين معانی (برابرنهاد) توجه كنيم، درمی يابيم كه چهارمعادل (برابرنهاد) را می توان بيشتر پذيرفت: زبانزد، لطيفه، نكته و پند. زبانزدرا بسياری از نويسندگان در برابر واژۀ (اصطلاح) عربی بكاربرده اند. اگرسه واژۀ ديگر را برای (ضرب المثل) بعنوان معادل بییذيريم، می توانيم واژۀ «گلواژه» را در برابر واژۀ عربی ضرب المثل، بيشتر بیسنديم. من 30 پیش این واژه را بی جای (ضرب المثل) پيشنهاد كردم، همواره بكار بردم وبسياری از آنها را کانون نويسندگان نیز پسنديدند و بكاربردند.
گلواژه چیست؟
در قلمرو ادبيات غنی ايران، دو استاد برجسته، به گردآوری (مثلها= گلواژه ها) همت گماشته اند:
علامه دهخدا در کتاب امثال و حكم و استاد احمد بهمنيار در نوشتارهای بيشمارش در میلۀ يغما به اين مهم پرداخته اند.
بهمنيار مينويسد: مثل، رشتۀ ويژهای از ادبيات هر زبان است.
برخی آن را كهن ترين اثر ادبی ميدانند كه از كه ازانديشۀ انسان برسرِزبانها افتاده است
برخی نيز براين باورند كه انسان پي از آنكه به نگارش گفته هایش بپردازد مثل را يافته بود و آن را به گونۀ شنيداری در گفتگوهاي خود بكارميبرد. او بر اين باور است كه از
شمارۀ گلواژهه ای هر زبانی، ميتوان به درجه و ميزان گستردگی و پرباری آن زبان پي برد. گروهی نيز ميگويند: مثل، سخنی همگانی است كه دو حالت كنونی و پيشين را، كه شبيه هم هستند، با آن بيان ميكنند. اگر ما نظر استاد بهمنيار را درمورد كهن بودن اين رشته از زبان فارسی بیذيريم، با اين نكته ميرسيم كه در زبان فارسی در ايرانزمين پیش از يورش اعراب به ايران و گسترش دين اسلام و لاجرم، زبان عربی اصطلاح ضرب المثل وجود نداشت و واژۀ ايرانی ديگری بكارميرفت كه بهتر است به جستجوی آن نيز بیردازيم.
گلواژه در فرايند كنش و واكنش بخش 1 یولی 2023