قلعه ضحاک؛ گذری به اعماق تاریخ و فرهنگ دیرین هشترود
با ویدیو
تاریخچه قلعه ضحاک
تاریخچه این قلعه بیندازیم. قلعه ضحاک که با نام «آژدهاک» نیز شناخته میشود، قدمتی بیش از ۲۰۰۰ سال دارد و یادگاری از دوران ساسانیان و اشکانیان است. این قلعه در طول تاریخ به نامهای گوناگونی همچون قلعه گویی، رویی دژ، با رو آس، داش قلعه سی، قزی قلعه سی و دژ آژدهاک شهرت داشته است.
کاربرد اصلی قلعه ضحاک بهطور دقیق مشخص نیست. برخی بر این باورند که این قلعه نقشی نظامی داشته، در حالی که عدهای دیگر معتقدند مانند بسیاری از قلعههای ایران، وظیفه دفاع از منطقه را بر عهده داشته است. در عین حال، بعضی از پژوهشگران و کاوشگران احتمال میدهند که این بنا در اصل یک معبد بوده و به آناهیتا، ایزدبانوی باروری و عشق، اختصاص داشته است.
آناهیتا در باور ایرانیان باستان ایزدی باشکوه و مقدس بود که نماد باروری و عشق محسوب میشد. گفته میشد او در بالاترین طبقه آسمان سکونت دارد. به همین دلیل، معابد او را بر فراز مکانهای بلند میساختند تا از خطر مزاحمان و دشمنان در امان بمانند. قلعه ضحاک نیز شاید یکی از این معابد باشکوه بوده باشد.
..
معماری قلعه ضحاک و جزئیات آن
قلعه ضحاک، همچون دیگر بناهای تاریخی ایران، معماری بینظیر و خاص خود را دارد. این سازه با عرضی حدود ۲ کیلومتر و طولی نزدیک به ۱۰ کیلومتر، بر فراز تپهای نسبتاً مسطح بنا شده است.
این قلعه بهعنوان یک دژ شناخته میشود؛ چراکه بسیاری از پژوهشگران معتقدند کاربری اصلی آن نظامی بوده است. موقعیت استراتژیک آن، با سه طرف مشرف به پرتگاه، نشاندهنده وظیفه اصلی آن در حفاظت و نگهبانی از منطقه بوده است. دیوارهای قلعه با کندهکاریهای متعددی آراسته شدهاند که گواهی بر هنر و مهارت سازندگان آن است.
در ساختار قلعه، بخشهایی مانند حمام، آسیاب، مخازن سنگ، سالن شورا و سایر قسمتها دیده میشود که همگی تأییدی بر کارکرد نظامی و استحکامات دفاعی این بنا هستند. در میان تمامی سازههای قلعه، تنها یک چهارطاقی تقریباً سالم باقی مانده است. البته پوشش این چهارطاقی و یکی از پایههای آن در گذر زمان آسیب دیده بود که بعدها مرمت شد.
همچنین، تالارهای بزرگی در اطراف این قلعه کشف شدهاند که با راهروهای وسیع و رنگهای زیبا مانند اخرایی، آبی، سبز و زرد تزئین شدهاند. گچبریهای این تالارها با نقوشی از حیوانات، طرحهای هندسی و گلوگیاه مزین شدهاند که هنوز هم با گذشت قرنها پابرجا هستند. مواد اصلی بهکاررفته در این قسمتها شامل گچ و آجر بوده است.
در نهایت، برخی از پژوهشگران بر این باورند که این قلعه به تمدن پارتیها تعلق دارد. نکته جالب اینجاست که بخشی از این قلعه در دل زمین و بخشی دیگر در دل کوه حفاری شده است که خود نشاندهنده هنر معماری پیشرفته آن دوران است.